HEY ONBEŞLİ ONBEŞLİ

 

 

 

Yıllardır, bu türküde geçen onbeşli, yaşlarının onbeş olduğu varsayımına dayanır. Oysa işin aslı başkadır;

Osmanlının askerlik çağına gelmiş 20-21 yaş(ki o zamanlar askere alma çağı daha fazlaydı)  askeri tükenmiştir, Yeni bir kanunla 18-19 yaşındakilerin de askere alınabileceği emirleri yayınlandı. 1 Haziran 1897 ile 22 Mayıs 1898 yılları arasında doğan ve tam 18 yaşını doldurmuş gençlerdi bunlar.

Onbeşli denmesinin nedeni eski takvime göre 1315 yılında doğmuş 

anlamındadır…

En fazla askere alınan yerler şunlardır: Balıkesir, Bursa, Kütahya, Manisa, Adapazarı, İzmir, Aydın, Muğla, Konya'dır…

Gördüğünüz gibi bu iller içinde Tokat yoktur. Ama türkü oraya aittir. Niye mi? 

TÜRKÜ'NÜN ÖYKÜSÜ…

Peki Tokat Yolları ve Onbeşli Türküsünün öyküsü nedir:

Tokatlı Halil 1315 yılında evin en küçüğü olarak dünyaya geldi. O dönemde yasa nedeniyle her evde bir erkek, ailesinin güvenliğini ve geçimini sağlamak için askere alınmayabiliyordu. Evin tek erkeği ve en küçüğü olduğu için askere çağrılmayan HALİL, gönüllü olarak savaşa katıldı. Arkasında bıraktığı  anası, Rum çetecileri tarafından öldürüldü. Sözlüsü Hediye kaçırıldı. O andan itibaren hayatı kararan Hediye, uzun bir aradan sonra serbest bırakıldı. Köyde bulunanların çoğu Hediye hakkında kötü sözler söylemeye başladı. Kötü yola düştüğünü falan söylediler. Köyüne sağ salim dönen Halil, bu söylentilerden etkilendi. Hediye'ye küstü. Bu olanlardan sonra Hediye köyü terk etti. Asla kavuşamadılar…

Onbeşli Türküsü, tek bir ağızdan değil, Halil ve Hediye'nin karşılıklı konuşması şeklinde söylenmektedir.

Örneğin şu sözler Hediye'ye aittir.

"Giderim elinizden

Kurtulam dilinizden

Yeşil baş ördek olsam

Su içmem gölünüzden”

 

 

Türkü, aslında bir ağıttır. Günümüze sanki bir oyun havasıymış gibi gelmiştir. Ayrıca böyle yakılmış türküler zamanla değişime uğramaktadırlar, hem melodi bakımından, hem de sözleri bakımından. Tabii benim elimde çok incelenmiş veriler yok. Bunun da öyle olduğunu varsayarak yazıyorum.  Böyle onlarca türkü daha vardır. Örneğin Mahsuni'nin "Dom Dom Kurşunu" düğün salonlarında herkes bununla göbek atmaktadır. Oysa oda bir ağıttır.

 

Kahrolsun tüm savaşlar…

Yaşasın barış

Savaşa Hayır!