BİR KİTAP KEŞFİ:ARAP­LAR'IN TÜRKİSTAN'A GİRİŞİ

Yine bir gün kitap yı­ğı­nım­da hül­ya­la­ra dal­mış­ken-ki­tap yı­ğı­nı der­ken mü­ba­la­ğa yap­mı­yo­rum,İstan­bul'daki eve daha çok kitap ala­bi­le­yim diye ki­tap­lık al­ma­dım.- elime bir kitap geçti.”Arap­lar'ın Tür­kis­tan'a Gi­ri­şi” Ya­za­rı Ze­ke­ri­ya Ki­tap­çı.Ger­çek­ten ça­lış­ma­la­rın­da milli bir sa­mi­mi­yet bul­du­ğum ya­zar­lar­dan.?
Bu sa­mi­mi­yet yeni tez­le­ri or­ta­ya ko­ya­rak on­la­rı is­pat­la­ma ça­ba­sı­na dö­nüş­müş ve büyük ki­tap­lar doğ­muş.On­lar­dan biri de bu kitap.?Bu­ra­da ta­ri­hi arka plan­dan,ta­ri­hi coğ­raf­ya­ya,Eme­vi­ler'den,Ab­ba­si­ler'e kadar yoğun ve bugün bile tar­tı­şı­lan ko­nu­lar mev­cut.?
Ve bütün say­fa­lar dip­not­lu.?Bir kay­nak­lar se­ren­ca­mı gö­zü­mü­zün önün­de.Ay­rı­ca yazar bir genel kay­nak­lar tah­li­li de ya­pa­rak ko­nu­la­rı sağ­lam­laş­tı­rı­yor.Gü­nü­müz­de bile çok tar­tı­şı­lan Ku­tey­be b. Müs­lim'e yazar 48 sayfa ayır­mış ve gayet yoğun bir an­la­tım ile o günün res­mi­ni bize çi­zi­yor.Aşağı Tür­kis­tan'ın da coğ­raf­ya­sı gayet an­la­şı­lır şe­kil­de an­la­tıl­mış.Ku­tey­be'den sonra Yezid b. el-Mü­hel­leb ve Nasr b. Sey­yar bu se­fer­le­re devam edi­yor.?Ancak tam ola­rak an­la­şı­lı­yor ki hiç­bir zaman Tür­kis­tan (bu­gün­kü ter­mi­no­lo­jiy­le Orta Asya) “Ara­bis­tan”laş­ma­mış­tır.Ne kadar Arap dev­let­le­riy­le en­teg­re ol­ma­yı Türk­ler bil­di­ler­se de hiç­bir zaman kendi kim­lik­le­ri­ni başka bir dev­le­tin öl­çüt­le­ri­ne bı­rak­ma­mış­lar­dır.Bunun en büyük ör­ne­ği son­ra­ki yıl­lar­da bu dev­let­le­rin ve hi­la­fe­tin ye­ga­ne ko­ru­yu­cu­su Türk dev­let­le­ri­nin ol­ma­sı­dır.Tür­kis­tan'da Arap­lar'ın Türk mu­ha­tap­la­rı Gök­türk­ler ve Tür­giş­ler'dir.?Her 2 kavim de Arap­lar'ın kar­şı­sın­da as­ke­ri var­lık­la­rıy­la dur­muş­lar­dır.Ancak önem­li olan dev­let Tür­giş­ler'dir.?Bu dev­let Arap dev­le­ti­nin türk mi­li­ta­riz­mi­ni(ordu ya­pı­sı­nı) gös­ter­miş bir Türk top­lu­lu­ğu­dur.Bu top­lu­lu­ğun da en önem­li ha­ka­nı Su-lu Han'dır.?Onun kar­şı­sın­da düş­man­la­rı bile ce­sur­dur.

Ay­rı­ca ki­tap­ta bir de Hu­le­fa-i Ra­şi­din dev­rin­de ve Eme­vi­ler dev­rin­de Tür­kis­tan'da görev yapan va­li­le­rin lis­te­si var­dır.Bu çok önem­li bir lis­te­dir.Şöyle ki ger­çek­ten büyük dev­let adam­la­rı­nın Tür­kis­tan'a vali ol­du­ğu gö­rü­lü­yor.Yani ger­çek­ten İslam dev­le­ti'nin Tür­kis­tan he­de­fi ol­muş­tur ve bunun için uğ­raş­mış­lar­dır.

Ki­tap­ta bu ya­zı­da bah­set­ti­ğim şey­ler daha da yoğun şe­kil­de an­la­tı­lı­yor ve ala­nın­da önem­li bir yer tu­tu­yor.

(KİTAPÇI Ze­ke­ri­ya,ARAP­LA­RIN TÜRKİSTAN'A GİRİŞİ,Türk Dün­ya­sı Araş­tır­ma­la­rı Vakfı,İstan­bul,2000)

Okunma Sayısı: 10023