BAHARIN MÜJDECİSİ…YA DA CEMRE DÜŞMESİ

 

Bu Anadolu topraklarında, halkın kendi bulduğu, uyguladığı, çok az şaşan tarım, coğrafya takvimi vardır. Cemre bunlardan biridir. 

Cemreye gelmeden kısaca bir giriş yapmak istiyorum;

Hani biz hep şu dört mevsimden söz ederiz; Sonbahar, Kış, İlkbahar Yaz..Şöyle sıralayanlar da vardır. Hiç fark etmez. İlkbahar , Yaz , Sonbahar, Kış…

İlkokullarda , olmazsa olmaz Mevsim şeridinde, bu dört mevsim ayrı ayrı renklerle belirtilir. Kış Beyaz, Sonbahar Sarı, İlkbahar Yeşil, Yaz ise Kırmızı ile ifade edilir. İnsan bu son üç rengi yan yana söylemekten çekiniyor!

Oysa Anadolu da iki mevsim vardır:

A-Kasım Günleri,

B-Hızır Günleri..

Kasım  Günleri 8 Kasım'da başlar, 5 Mayıs'ta biter. 180 gün sürer.

İkinci bölüm Hızır Günleridir, tam 186 gün sürer. 6 Mayıs'ta başlar.

Cemre derken, biz Kasım Günlerinin birinci bölümünden söz edeceğiz.

Baharın gelişi, İki aşamada gerçekleşir;

1-Gökten bir cemre düştüğüne inanılır. Cemre(ateş topu) anlamına gelen Arapça bir kelimedir.

a-Birinci cemre Kasım Günlerinin 105. Gününde, yani 21 şubat'ta havaya;

b-İkinci cemre, Kasım Günlerinin 112.günü olan 26-27 şubatta suya;

c-Üçüncü cemre Kasım Günlerinin 119. Günü  oyon, 4-5 martta toprağa düşer.

Bundan sonra da baharın geleceği, hatta geldiği bile söylenir. Kar yağsa bile, yerde kalmaz, erir. Havalar çok soğuk olmaz…Her ne kadar cemrelerden sonra baharın geldiği söylense de, daha erkendir. Çünkü önümüzde mart ve nisan vardır.

Şimdi mart ve nisan üzerinde duralım:

-Halk arasında Mart Dokuzu,adıyla anılan, gece-gündüz eşitliğinin olduğu 22 mart vardır.(Bir gün öncesi yeni gün-nevruzdur) 

Mart dokuzunda, yağmur yağarsa, halk arasında, o yılın yağışlı geçeceği söylenir ve şöyle denir"Kurt Göle Yattı!"

-Sonra sırada 13-14 Nisanda, Mart otuzu vardır. Veya dokuzun dokuzu…

-Bir de halkın çok korktuğu, çok dile getirdiği bir avril(avrul) beş'i vardır. 17-18 günleri…

"Kork avrulun beşinden, camızı(manda-kömüş) ayırır eşinden"

Halkımıza göre avrulun beşinde tohum ya elde olmalıdır, ya da yerde…

-Avrilin(avrulun) Beşinin beşi ve Sitte-i Sevr,fırtınalarla meşhur 6 gün(21-26 Nisan) günleridir.

Nihayet 6 Mayıs gelir .Hıdrellez başlar(Hızır-İlyas…) Artık bahardır. Bu günlerde" dazdazlar" (bir çeşit piknik) kurulur, eğlenceler yapılır. Bazı yörelerde yumurtalar boyanır. Bu yumurta boyama işi, Hıristiyanlardan bize geçmiş sanıyorum. Çünkü onların ünlü rengarenk paskalya yumurtaları vardır. İnsan kırıp yemek istemez. Biz de yumurtalar ya baca kurumları, ya da soğan kabuklarıyla haşlanır. Baca kurumuyla haşlanan yumurtalar koç olarak kullanılır. Soğanla haşlanan ise , hem kolay soyulması, hem de daha lezzetli olması içindir…

Hıdrellezden sonraki ikinci Kasım Günlerini de anlatmak dileğiyle.

Gönlünüze bahar düşsün…