VEREM (TÜ­BER­KÜ­LOZ): NE­DEN­LE­Rİ, BE­LİR­Tİ­LE­Rİ, TA­NI­SI VE TE­DA­Vİ­Sİ

VEREM (TÜ­BER­KÜ­LOZ)NEDİR?Verem,my­co­bac­te­ri­um tu­ber­cu­lo­sis (Koch ba­si­li) adın­da­ki bir bak­te­ri­nin neden ol­du­ğu bu­la­şı­cı, il­ti­ha­bi bir has­ta­lık­tır. Ço­ğun­luk­la ak­ci­ğer­ler­de or­ta­ya çıkan bu has­ta­lık nadir de olsa diğer or­gan­la­rı tu­ta­bi­lir. Ge­nel­de ak­ci­ğer ve­re­mi ola­rak bi­li­nir. Bu bak­te­ri vü­cu­da gir­dik­ten sonra hemen has­ta­lık oluş­tur­ma­ya­bi­lir. Vücut di­ren­ci­nin düş­me­si gibi çe­şit­li se­bep­ler­den do­la­yı bu bak­te­ri daha sonra ve­re­me neden ola­bi­lir. Verem hala bütün dün­ya­da tıbbi ve eko­no­mik im­ka­nı ye­ter­siz olan in­san­lar ara­sın­da­ki baş­lı­ca ölüm ne­de­ni­dir.
VEREM NASIL BU­LA­ŞIR?:
Verem, ge­nel­de so­lu­num yo­luy­la bu­la­şan bir has­ta­lık­tır. Bu yüz­den verem mik­ro­bu da ço­ğun­luk­la ak­ci­ğe­re yer­le­şir. Vücut sa­vun­ma­sı ye­ter­siz kal­dı­ğın­da ve bak­te­ri ak­ci­ğe­re yer­leş­ti­ğin­de bu­ra­da yara olu­şu­mu ger­çek­le­şir. Bu sı­ra­da bak­te­ri ço­ğal­ma­ya devam eder. Nefes alıp ve­rir­ken ol­ma­sa da hap­şu­rur­ken veya ök­sü­rür­ken bu bak­te­ri­ler dış or­ta­ma geçer. Dış or­ta­ma geçen bak­te­ri ka­pa­lı or­tam­lar­da başka ki­şi­le­rin nefes al­ma­sıy­la ak­ci­ğer­le­ri­ne geçer. Böy­le­ce verem mik­ro­bu diğer ki­şi­le­re de bu­laş­mış olur. Bazen hemen ve­re­me sebep olur bazen de vücut di­ren­ci ye­rin­de ol­du­ğun­da ba­ğı­şık­lık sis­te­mi hüc­re­le­rin­ce tu­tu­lur. Eğer ba­ğı­şık­lık sis­te­mi za­yıf­lar­sa ki bu du­rum­da ken­di­mi­zi çok güç­süz his­se­de­riz, verem has­ta­lı­ğı or­ta­ya çıkar. Has­ta­lık iler­ler­se ki­şi­nin bal­ga­mın­da verem mik­ro­bu bu­lu­nur. Bu ki­şiy­le temas has­ta­lı­ğın bu­laş­ma­sı­na neden ola­bi­lir. Bir diğer bu­laş­ma yolu ise pas­tö­ri­ze edil­me­miş süt­ler­le bes­le­nen­ler­de gö­rü­lür. Ge­liş­miş ül­ke­ler­de pek gö­rül­me­se de inek sütü ile bes­le­nen, iyi kay­na­tıl­ma­mış ya da pas­tö­ri­ze edil­me­miş süt­le­rin içil­me­si so­nu­cu or­ta­ya çıkar.
VEREM HAS­TA­SIN­DA GÖ­RÜ­LEN BELİRTİLER NE­LERDİR?:Verem has­ta­lı­ğı­nın be­lir­ti­le­ri sa­de­ce bu has­ta­lı­ğa özgü de­ğil­dir. Bir çok ak­ci­ğer has­ta­lı­ğın­da bu be­lir­ti­ler gö­rü­le­bi­lir. Verem has­ta­la­rın­da en çok gö­rü­len be­lir­ti ök­sü­rük­tür. Ök­sü­rük sı­ra­sın­da hasta bal­gam çı­ka­ra­bi­lir. Bal­gam çı­kar­ma ve kan gel­me­si has­ta­lı­ğın kro­nik­leş­miş ola­bi­le­ce­ği­nin bir gös­ter­ge­si ola­bi­lir. Fakat has­ta­lı­ğın baş­lan­gıç dö­ne­min­de nadir de olsa bu durum göz­le­ne­bi­lir. Hal­siz­lik, iş­tah­sız­lık, kilo kaybı, ök­sü­rük ve gece ter­le­me­si has­ta­lı­ğın ilk be­lir­ti­le­ri­dir. Kişi ge­nel­de bu du­ru­mun verem ola­bi­le­ce­ği­ni dü­şün­mez. İler­le­miş verem has­ta­lı­ğın­da ak­ci­ğer­de­ki hasar so­nu­cu nefes al­ma­da güç­lük çe­ki­le­bi­lir. Has­ta­nın ateşi artar.
KİMLER RİSK AL­TIN­DA?:
Gü­nü­müz­de en risk­li ki­şi­ler aids has­ta­la­rı­dır. Bu du­rum­da ve­re­me ya­ka­lan­ma riski art­mak­ta­dır. Eko­no­mik se­vi­ye­si düşük, sağ­lık ih­ti­yaç­la­rı ye­te­rin­ce kar­şı­la­na­ma­yan ki­şi­ler­de ve­re­me ya­ka­lan­ma daha sık gö­rü­lür. Bes­len­me verem has­ta­lı­ğı­nın ön­len­me­sin­de çok önem­li­dir. Maddi im­kan­sız­lık­lar yü­zün­den den­ge­li ve ye­ter­siz bes­le­nen ki­şi­ler­de gö­rül­me ih­ti­ma­li fazl­da­ır. Bu ge­nel­de sos­yo­eko­no­mik dü­ze­yi düşük ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler­de or­ta­ya çıkan bir prob­lem­dir. Ka­la­ba­lık or­tam­lar­da bu­lun­ma, şehir ha­ya­tı risk fak­tör­le­rin­den­dir. Bunun ya­nın­da ya­pı­lan ça­lış­ma­lar ırk­lar arası far­kın da verem has­ta­lı­ğın­da et­ki­li ol­du­ğu­nu gös­ter­mek­te­dir. Kan grubu AB olan­lar, 0 olan­la­ra göre ve­re­me daha çok ya­ka­lan­mak­ta­dir. Alkol kul­la­nı­mı verem ris­ki­ni 10 kat art­tı­rır. Ay­rı­ca şeker has­ta­lı­ğı, çok st­res­li bir yaşam, kan­ser bu has­ta­lı­ğın oluş­ma­sın­da etken rol oy­na­mak­ta­dır.
VEREM NASIL TEŞHİS EDİLİR?:Bazı be­lir­ti­ler iki haf­ta­dan fazla sü­rü­yor­sa ya­pı­lan ilk mu­aye­ne son­ra­sı has­ta­dan bazı tet­kik­ler is­te­nir. Bun­lar­dan en önem­li­si bal­ga­mın in­ce­len­me­si­dir. Bal­gam in­ce­le­ne­rek verem mik­ro­bu olup ol­ma­dı­ğı araş­tı­rı­lır. En uy­gu­nu ise sabah aç kar­nı­na çı­ka­rı­lan bal­gam­dır. Ye­ter­li ol­maz­sa bir gün bo­yun­ca çı­kar­lan bal­gam in­ce­le­nir. Be­lir­ti­ler var fakat bal­gam in­ce­len­me­sin­de bu bak­te­ri gö­rü­le­mi­yor ise ak­ci­ğer gra­fi­si çe­ki­lir. Ya­pı­lan bazı kan tah­lil­le­ri so­nu­cu verem teş­hi­si ko­na­bi­lir. Sabah hasta kalk­ma­dan alı­nan mide su­yu­nun in­ce­len­me­si de verem teş­hi­sin­de kul­la­nı­lan bir yön­tem­dir. Çok nadir du­rum­lar­da ise bal­gam alı­nır ve be­si­ye­rin­de verem mik­ro­bu olup ol­ma­dı­ğı­nı an­la­mak için üre­me­ye bı­ra­kı­lır. Eğer bak­te­ri­le­rin üre­me­si gö­rü­lü­yor ise verem teş­hi­si ko­na­bi­lir.
VEREM TEDAVİSİ:Tü­ber­kü­loz has­ta­lı­ğı ilaç te­da­vi­si ile iyi­le­şe­bi­len bir has­ta­lık­tır. Te­da­vi­de bir­den fazla ila­cın dü­zen­li ve ye­ter­li süre alın­ma­sı ge­re­kir. İlaç­la­rı­nı öne­ri­len şe­kil­de ak­sat­ma­dan, ye­ter­li sü­re­de içen has­ta­la­rın hemen hepsi ba­şa­rıy­la te­da­vi edi­lir.. Te­da­vi sü­re­si en az altı aydır. Te­da­vi­nin ilk iki ayın­dan sonra kul­la­nı­lan ilaç sa­yı­sı azal­tıl­mak­ta­dır. Bazı özel du­rum­lar­da te­da­vi sü­re­si uza­tı­la­bil­mek­te­dir. Te­da­vi­nin her gün dü­zen­li bir şe­kil­de alın­ma­sı çok önem­li­dir. Dü­zen­li te­da­vi hem has­ta­nın iyi­leş­me­si­ni sağ­lar, hem de bu­la­şı­cı­lı­ğı hızla ön­le­ye­rek top­lum sağ­lı­ğı­nı korur. Tü­ber­kü­loz has­ta­sı ile temas eden ki­şi­ler mu­aye­ne edi­le­rek ge­re­ken­le­re ko­ru­yu­cu ilaç te­da­vi­si ve­ri­lir. Ül­ke­miz­de ko­ru­yu­cu te­da­vi­de ge­nel­lik­le tek ilaç altı ay sü­rey­le ve­ri­lir. İlaç­la­rın dü­zen­li kul­la­nıl­ma­sı ve ye­ter­li sü­re­nin ta­mam­lan­ma­sı çok önem­li­dir. Ço­cuk­la­rı ve­rem­den ko­ru­mak için do­ğum­dan 2 ay sonra BCG aşısı uy­gu­lan­mak­ta­dır. BCG aşısı aile sağ­lı­ğı mer­kez­le­rin­de üc­ret­siz ola­rak ya­pıl­mak­ta­dır. Tü­ber­kü­loz has­ta­lı­ğı uygun ilaç te­da­vi­si ile iyi­le­şe­bi­len bir has­ta­lık­tır.
VE­REM­DEN KO­RUN­MA YOL­LA­RI NE­LERDİR?:Dü­zen­li yaşam, si­ga­ra, alkol, madde ba­ğım­lı­lı­ğı­nın bı­ra­kıl­ma­sı, te­miz­li­ğe önem ver­mek, ye­ter­li bes­len­me has­ta­lı­ğın kont­rol al­tı­na alın­ma­sı ya da baş­la­ma­ma­sı için önem­li­dir. Verem has­ta­lı­ğı ge­çir­miş bi­ri­nin tek­rar ol­ma­ma­sı diye bir durum söz ko­nu­su de­ğil­dir. Aynı ön­lem­le­ri o da al­ma­lı ve ha­ya­tı­na dik­kat et­me­li­dir. Verem bütün top­lu­mu teh­dit eden bir has­ta­lık­tır. Bu ko­nu­da çev­re­mi­zi bil­gi­len­dir­mek, verem has­ta­la­rı­na des­tek olmak, te­da­vi ol­ma­sı­na teş­vik etmek he­pi­mi­zin gö­re­vi­dir.(DATÇA HABER)