Pamuk İpliği

Bu­ra­lar­da artık ha­va­lar soğuk, ara sıra yağ­mur­lu ve ka­pa­lı. Karlı falan da bir kış değil ama insan evden dı­şa­rı çık­mak is­te­mi­yor. Yani şu anda Ak­de­ni­z'in kıyı yö­re­le­rin­de olan­la­rın hala ta­dı­nı çı­kar­dı­ğı, dı­şa­rı­da Ca­fe­ler­de falan otur­du­ğu, ba­zı­la­rı­nın de­ni­ze bile gir­di­ği­ni tah­min et­ti­ğim ha­va­lar yok bu­ra­da. Hava böyle olun­ca eve ka­pa­nıp te­le­vi­zyon­da sık sık film sey­ret­mek baş­lı­ca fa­ali­yet­le­rim­den. Ben özel­lik­le ko­nu­su­nu ha­yat­ta ger­çek­ten ya­şan­mış olay­lar­dan alıp, iş­le­yen film­le­ri se­vi­yo­rum. Bu da ço­ğun­luk­la film ba­şın­da be­lir­ti­li­yor ve ka­rak­ter­le­rin, yer­le­rin ad­la­rı de­ğiş­ti­ril­miş­tir falan gibi bir­ şey­lerde ya­zı­lı­yor. Film bit­tik­ten sonra da o ka­rak­ter­le­rin, hatta bazen fil­min çe­kil­di­ği za­man­da, ya da son­ra­ki yıl­lar­da ne yap­tık­la­rı, ne­re­de ya­şa­dık­la­rı, aile du­rum­la­rı, iliş­ki­le­ri, es­ki­den ve gün­cel ger­çek fo­toğ­raf­la­rı falan da ko­yu­la­rak kı­sa­ca ya­zı­lı­yor, an­la­tı­lı­yor. Ben de bun­dan esin­le­ne­rek bu tarz­da bir yazı yaz­mak is­te­dim. İyi oku­ma­lar.
Pamuk İpliği (ko­nu­su ger­çek bir hayat hi­ka­ye­si­dir):
İnsan­lar ta­ra­fın­dan ta­rı­mı­nın ya­pıl­ma ta­ri­hi çok eski dö­nem­le­re rast­la­yan pamuk, lifi iş­le­nen ilk bit­ki­dir. Pa­mu­ğun eski dün­ya­da­ki be­şi­ği Hin­dis­tan'da pamuk ta­rı­mı­nın en az 5000 yıl önce ya­pıl­dı­ğı, kumaş do­ku­ma­sın­da kul­la­nıl­ma­sı­nın da M.Ö. 3000 yı­lı­na rast­la­dı­ğı ar­ke­olo­jik ka­zı­lar­da be­lir­len­miş­tir
Dün­ya­da üre­ti­len teks­til ip­li­ği­nin (lif­le­ri­nin) ya­rı­sı pa­muk­tan ya­pı­lır. Pamuk çok de­ği­şik yönü olan bir ürün­dür. Göm­lek ya­pı­mın­dan elekt­rik tel­le­ri izo­las­yo­nu ya­pı­mı­na kadar çok de­ği­şik yer­ler­de kul­la­nı­lır. Bütün pamuk lif­le­ri­nin aynı ol­du­ğu dü­şü­nül­me­me­li­dir. Ör­ne­ğin Batı Hint Ada­la­rın­da ye­ti­şen pa­mu­ğun 50 mm uzun­lu­ğun­da, ipek gö­rü­nüş­lü ince lif­le­ri var­dır. Mısır ve Sudan pa­mu­ğu­nun ince lif­le­ri aşağı yu­ka­rı 38 mm uzun­lu­ğun­da­dır, ve Ame­ri­kan pa­mu­ğu­nun ol­duk­ça kalın 31 mm uzun­lu­ğun­da lif­le­ri var­dır. Tür­ki­ye'de ye­tiş­ti­ri­len pa­muk­la­rın ço­ğun­lu­ğu orta lifli, 28-30 mm, pa­muk­lar olup bir­çok çe­şi­di kul­la­nıl­mak­ta­dır.
Pamuk ip­li­ği üre­ti­mi bir­çok fark­lı aşa­ma­dan ge­çi­ri­le­rek ger­çek­leş­ti­ri­lir. Pamuk, koza için­de olan bir bit­ki­dir. Ko­za­sın­dan çıkan pa­muk­lar top­la­na­rak çır­çır fab­ri­ka­sı­na iş­len­me­ye gö­tü­rü­lür. Bu­ra­da pamuk lif­le­ri ve çe­kir­de­ği te­miz­le­me­si ya­pı­lır, sonra pres­le­re ko­nu­la­rak sı­kış­tı­rı­lır ve iplik ya­pı­mı için fab­ri­ka­ya gider. Çe­şit­li iplik çekme tez­gah­la­rın­dan ge­çi­ri­lir­ler. Sonra yarı bü­kül­müş olan iplik tahta ma­ka­ra­la­ra sa­rı­la­rak, sağ­lam­laş­tı­rı­la­rak kop­ma­sı en­gel­le­nir. İplik son ola­rak var­gel­le eğir­me ya da hal­ka­lı eğir­me ma­ki­ne­le­ri­ne ko­nu­la­rak pamuk ip­li­ği ya­pı­mı ta­mam­la­nır. Gü­nü­müz tek­no­lo­ji­sin­de ip­li­ğe büküm ka­zan­dır­mak çe­şit­li en­düst­ri­yel tek­nik­ler­le yü­rü­tü­lü­yor. Ama es­ki­den ni­ne­le­ri­miz, ba­zı­la­rı­mı­zın an­ne­le­ri bunu evin­de, kö­yün­de ya­par­mış. İnce­cik eğir­me­ye özen gös­ter­dik­le­ri yün ve pa­muk­tan iplik yapan daha sonra da çorap ören Fatma, Ayşe, Zehra ni­ne­ler, hatta sa­de­ce çorap değil, o ip­lik­le­ri do­kur­lar­mış ve kumaş ha­li­ne ge­tir­dik­ten sonra ter­zi­ye ve­re­rek iç ve dış giyim edi­nir­ler­miş. Şimdi daha rahat, hazır di­kil­miş ge­li­yor, çar­şı­dan ya da pa­zar­dan satın alıp gi­yi­yo­ruz diyor bu ni­ne­ler de. Ne­di­me nine ise “O dö­ne­min aşk­la­rı da, sev­gi­le­ri de baş­kay­mış, iş­le­di­ği­miz men­dil­le­ri ya­vuk­lu­la­rı­mı­za ve­rir­dik“ diyor.
Pamuk ip­li­ği ile bağ­la­mak diye bir deyim var­dır. An­la­mı "Et­ki­si uzun sür­me­yecek bir çare ile ge­çiş­tir­mek" dir. Ör­ne­ğin şöyle söz­ler kul­la­nı­rız. "Bu işi pamuk ip­li­ği ile bağ­la­dık, ancak bir çözüm bul­ma­lı­yız.", ya da "On­la­rın dost­lu­ğu pamuk ip­li­ği ile bağlı, yarın ne olur bi­lin­mez." gibi.
Pamuk ip­li­ği­ne bağlı ha­yat­la­rı­mız. Ancak in­cel­di­ğin­de umut­lar, göz­yaş­la­rı, du­alar ile kop­ma­sın diye çır­pın­dı­ğı­mız anda fark edi­yo­ruz ya­şa­mın tu­tun­du­ğu bu pamuk ip­li­ği­ni. Kü­çü­cük bir se­bep­ten kar­şı­mız­da­ki­ne ba­ğı­rıp ça­ğır­dı­ğı­mız nok­ta­da onsuz kal­sak ne ya­pa­rız diye dü­şü­nüp bütün si­ni­ri­mi­zin sev­gi­ye dö­nüş­tü­ğü­nü his­set­ti­ği­miz oldu mu hiç? Her­ şe­ye rağ­men kin tut­ma­ma­yı ba­şa­ra­bil­mek, sa­rıl­mak, bazen inadı ve gu­ru­ru bir ke­na­ra bı­ra­kıp dün­ya­ya in­san­la­rı üzmek için değil de, ken­di­mi­zin ve baş­ka­la­rı­nın ha­yat­la­rı­nı iyi yönde an­lam­lan­dır­mak için gel­di­ği­mi­zi his­set­mek… peki bun­la­rı ba­şar­ma­yı de­ni­yor muyuz? So­run­la­rın, dar­gın­lık­la­rın alevi içi­mi­zi yak­ma­ya baş­la­dı­ğı an bütün piş­man­lık­lar, dö­vün­me­ler boş. Bu aşa­ma­da ne kı­rıl­mış kalp­ler ona­rı­la­bi­lir ne de kop­mak üzere olan pamuk ip­li­ği­ne dü­ğüm­ler atı­la­bi­lir.
Bir de şöyle il­ginç bir söz var­dır. "Kay­na­na pamuk ip­li­ği olup raf­tan düşse ge­li­nin ba­şı­nı yarar". Bu " Kay­na­na ne kadar yu­mu­şak huylu, ne kadar iyi dav­ra­nış­lı olur­sa olsun, her hâli ge­li­ni ra­hat­sız eder" an­la­mın­da kul­la­nı­lan bir söz­dür.
En fazla hasar gör­müş, par­ça­lan­mış bir kalp­te bile ye­şer­me­yi bek­le­yen bir umut var­dır daima... Hayat de­di­ği­miz bu iniş­li çı­kış­lı yol­cu­luk­ta, düş­tü­ğü­müz­de bizi eli­miz­den tu­ta­cak me­lek­ler bu­lu­nur. Bu me­lek­ler, kâh bir­lik­te gül­dü­ğü­müz kâh bir­lik­te ağ­la­dı­ğı­mız dost­la­rı­mız­dır.
Çok uzak­lar­da ya­şı­yo­rum. Ne­re­ye göre çok uzak­lar­da der­se­niz, bütün yıl bir­kaç hafta ya da en çok bir- bir bu­çuk ay ka­la­bil­di­ğim ve oraya gi­de­ce­ğim bu sü­re­yi bütün bir yıl bo­yun­ca he­ye­can­la bek­le­di­ğim, deniz ke­na­rın­da­ki güzel bir il­çe­ye göre. Bu son 7-8 yıl­dır hep böyle oldu. Ama son bir yılda bu bir­kaç haf­ta­yı bek­le­me he­ye­ca­nı­mı kat kat art­tı­ran ve onu tek­rar gör­mek için çır­pın­dı­ğım bir bayan ile ta­nış­tım. O bah­set­ti­ğim il­çe­nin kar­şı­sın­da bir ada var. Oraya yap­tı­ğım bir tekne ge­zi­sin­de onu ta­nı­dım. Bu yaz o il­çe­ye gel­di­ğim­de bir­kaç kere bir araya gel­me­miz­le, otu­rup soh­bet edip, bir yemek yiyip, kahve iç­me­miz­le baş­la­yan o güzel gün­le­rin de­va­mı­nı hayal etmek bir pamuk ip­li­ği­ne bağ­lıy­mış meğer. Benim için çok nor­mal ve basit bir talep, onun için ise bil­mem neden kabul edi­le­mez bu is­te­ğim, o pamuk ip­li­ği­ni ko­par­dı. Ahhh ninem ahh, ya­şa­say­dın da o ip­li­ği bir onar­say­dın. Ben kopan ip­li­ğin iki ucunu bağ­la­ma­ğa ça­lış­tık­ça iplik daha da in­ce­le­di. As­lın­da hayat in­sa­na bek­len­me­dik sürp­riz­ler ha­zır­lı­yor. Ya­şa­mın bazı bö­lüm­le­ri­nin par­ça­la­rı sanki ha­lat­la bir­bi­ri­ne bağlı, güven için­de, mut­lu­luk dolu, sevgi dolu, ba­şa­rı dolu. Bu sağ­lam ha­la­tı as­lın­da büyük oran­da siz örmüş olu­yor­su­nuz. İyi bir eği­tim, se­ve­rek ça­lış­tı­ğı­nız iyi ge­lir­li bir iş ha­ya­tı, kur­du­ğu­nuz mutlu yuva, güzel dost­lar, kop­maz ar­ka­daş­lık­lar. Ama bazen, hem de bir anda bazı çok gü­ven­di­ği­niz, çok sev­di­ği­niz biri ile sizi bağ­la­yan halat ko­pu­ve­ri­yor. As­lın­da siz o bağın kuv­vet­li bir halat ol­du­ğu­nu sa­nı­yor ve çok gü­ve­ni­yor­muş­su­nuz ama meğer halat san­dı­ğı­nız şey pamuk ip­li­ği imiş. Ko­pun­ca yı­kı­lı­yor­su­nuz, göz­le­ri­niz ka­ra­rı­yor, ken­di­ni­zi te­pe­tak­lak yer­le­re düş­müş ola­rak bu­lu­yor­su­nuz. Ya gön­lü­nüz, ya tut­ku­la­rı­nız, ya uçan mar­tı­la­rın, so­kak­lar­da­ki kedi ve kö­pek­le­rin bile her­ke­se hay­kır­dı­ğı kar­şı­lık­lı sev­gi­niz, say­gı­nız? Fi­zik­sel ola­rak yere düş­mek­ten sonra yine ayağa kal­kar­sı­nız, en kötü ih­ti­mal­le ko­lu­nuz ba­ca­ğı­nız kı­rı­lır, onlar da uygun bir te­da­vi ile dü­ze­lir. Ama peki yer­le­re düş­müş, dar­ma­da­ğın olmuş gön­lü­nüz nasıl tamir ola­cak, ya da hiç mi ümit yok? O ba­yan­la güzel iliş­ki­miz, dost­lu­ğu­muz sı­ra­sın­da bazı söz­le­ri­me kızıp da sen bir psi­ko­lo­ğa git diye tepki gös­ter­di­ğin­de lazım ol­ma­yan o te­da­vi belki de asıl şimdi ih­ti­ya­cım ola­cak te­da­vi­dir. Ama bir psi­ko­log kop­muş pamuk ip­li­ği­nin iki ucunu tek­rar bağ­la­ya­maz. Onun tek ya­pa­bi­le­ce­ği şey sizin bağlı ol­du­ğu­nuz ta­raf­ta­ki ucun­dan tutup ken­di­ni­zi bir ku­yu­ya at­ma­nı­zı ön­le­mek­tir. Peki ya ip­li­ğin öbür ucu? Onun için bir çözüm ge­ti­re­mez, sa­de­ce sizin onu unut­ma­nız ger­çe­ği­ni sizin ka­fa­nı­za sok­ma­ğa ça­lı­şır. Ba­şa­rır­sa siz yavaş yavaş yeni umut­la­ra yel­ken açar, karşı kı­yı­lar­da gi­decek başka ada arar­sı­nız. Ama o psi­ko­log size ip­li­ğin öbür ucunu unut­tu­ra­maz­sa, dip­siz bir kuyu sizin ka­de­ri­niz ola­bi­lir.
Hayat bu, ne bek­ler­sin, ne bu­lur­sun ! …
Ko­nu­su ger­çek ha­yat­tan alın­mış film­ler­de­ki gibi, yani film bit­tik­ten son­ra­ki kısa gün­cel durum bil­gi­len­dir­me­sin­de­ki gibi, ben de ya­zım­da­ki konu ile il­gi­li şim­di­ki gün­cel du­ru­mu ya­za­yım. Al­la­ha çok şükür, koptu ko­pa­cak san­dı­ğım pamuk ip­li­ği kop­ma­dı. Sev­gi­miz, say­gı­mız ve kar­şı­lık­lı an­la­yış­lı dav­ran­ma­mız bas­kın çıktı. Bugün güzel bir dost­lu­ğu­muz var yine.

 Sen­siz Olmaz, 01.12.2021

Okunma Sayısı: 6607