DAT­ÇA­LI KA­DIN­LAR, YAŞ­LI­LAR KO­NU­SUN­DA DAHA BİLİNÇLİ

Rıza EZER: Gerçek­leş­tir­di­ği­niz proje hak­kın­da genel bir bilgi ve­re­bi­lir mi­si­niz?
Özgür MUTLU: Datça'da Hayat Boyu Güçlü Ka­dın­lar Sağ­lık­lı Yaş­lı­lar Pro­je­si Datça Be­le­di­ye­si, Muğla Sıtkı Koç­man Üni­ver­si­te­si Sağ­lık Hiz­met­le­ri Mes­lek Yük­se­ko­ku­lu ve Datça Halk Eği­tim Mer­ke­zi or­tak­lı­ğın­da yü­rü­tü­len Av­ru­pa Bir­li­ği ve Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti ta­ra­fın­dan fi­nan­se edi­len Hayat Boyu Öğ­ren­me­nin Des­tek­len­me­si-II Hibe Prog­ra­mı kap­sa­mın­da yü­rü­tü­len bir proje idi. 2016 Ekim ayın­da baş­la­yan proje ça­lış­ma­la­rı 12 ay sürdü ve Ekim 2017 ta­ri­hin­de ta­mam­lan­dı. Proje kap­sa­mın­da 48 kadın ka­tı­lım­cı­ya ser­ti­fi­ka­lı Yaşlı Re­fa­kat­çi­li­ği (384 saat), Temel İngi­liz­ce (120 saat) ve İlk­yar­dım Uy­gu­la­yı­cı­sı eği­ti­mi (16 saat) ve­ril­di. Ka­dın­la­rı­mı­za ser­ti­fi­ka ka­zan­dı­rıl­dı. Eği­tim­ler proje kap­sa­mın­da temin edi­len eği­tim ma­ket­le­ri, tıbbi ekip­man ve kay­nak ki­tap­lar­la uy­gu­la­ma­lı ola­rak ger­çek­leş­ti­ril­di. Muğla ve Mar­ma­ris ge­zi­le­ri­miz oldu. Proje or­ta­ğı Sağ­lık Hiz­met­le­ri Yük­se­ko­ku­lu'nda da eği­tim­le­ri­miz oldu, Mar­ma­ris ve Muğla dev­let has­ta­ne­le­ri ve hu­zu­rev­le­ri zi­ya­ret edil­di. Ser­ti­fi­ka­lı eği­tim­ler dı­şın­da bir­çok aka­de­mis­ye­nin ka­tı­lı­mıy­la Datça'da yaşlı sağ­lı­ğı ve ba­kı­mı ile il­gi­li iki panel ger­çek­leş­ti­ril­di. Üç fark­lı yayın ha­zır­lan­dı. Kur­si­yer­le­ri­mi­ze bir­çok im­ka­nın su­nul­du­ğu proje ça­lış­ma­la­rı ba­şa­rıy­la ta­mam­lan­dı.
R.E :Nasıl bir dü­şün­ce­den ve ih­ti­yaç­tan yola çı­ka­rak ha­ya­ta ge­çi­ril­di bu proje?

Ö.M Pro­je­nin çıkış fikri daha çok hibe prog­ra­mı­nın ko­nu­su ile şe­kil­len­di. Ön­baş­vu­ru ta­ri­hi 2014 yı­lı­na dek uza­nı­yor esa­sın­da. Prog­ram ka­dın­la­rın is­tih­da­mı­nın ar­tı­rıl­ma­sı­na yö­ne­lik pro­je­ler kabul edi­yor­du. Basın Yayın ve Halk­la İliş­ki­ler Mü­dü­rü­müz, aynı za­man­da proje ko­or­di­na­tör yar­dım­cı­lı­ğı­nı da üst­le­nen Özlem Caner ile proje baş­vu­ru­su hak­kın­da fikir yü­rü­tür­ken Mar­ma­ris'teki Sağ­lık Hiz­met­le­ri Mes­lek Yük­se­ko­ku­lu'nda Yaşlı Ba­kı­mı bö­lü­mü ol­du­ğu­nu fark ettik. Datça'da yaşlı nü­fu­sun da yük­sek ol­du­ğu bil­gi­siy­le bu bil­gi­yi bir­leş­tir­di­ği­miz­de or­ta­ya bu proje fikri çık­mış oldu. Fik­ri­mi­zi yük­se­ko­kul­da öğ­re­tim gö­rev­li­si olan Zey­nep Acar ve Meh­tap Çullu ho­ca­mı­za gö­tür­dük ve on­la­rın da kat­kı­sıy­la baş­vu­ru dos­ya­mı­zı ha­zır­la­dık. Bu sü­reç­te Be­le­di­ye Baş­kan­la­rı­mız Şener Tok­can ve Gür­sel Uçar'ın tam des­te­ği­ni aldık. Proje or­tak­la­rı­mız­la uyum­lu bir ça­lış­ma dö­ne­mi ge­çir­dik. Sayın Kay­ma­ka­mı­mız Vehbi Bakır da her zaman pro­je­nin des­tek­çi­si oldu.
R.E:Pro­je­ye ka­tı­lım, ilgi na­sıl­dı?

Ö.M: Pro­je­ye ka­tı­lım ve ilgi ol­duk­ça yük­sek oldu. Biz kon­ten­jan ola­rak 40 kişi he­def­le­miş­tik. Yak­la­şık 70 ki­şi­lik bir baş­vu­ru oldu. Eği­ti­me baş­la­yan 53 kişi vardı ve proje so­nun­da ise top­lam­da 48 ka­dı­na yaşlı re­fa­kat­çi­li­ği ser­ti­fi­ka­sı ka­zan­dır­mış olduk. Ka­tı­lım­cı olmak is­te­yen bir­çok erkek de oldu ancak proje kı­sıt­la­rı do­la­yı­sıy­la erkek ka­tı­lım­cı kabul ede­me­dik.
R.E:Yaş­lı­lık anlam ola­rak evrim ge­çir­miş midir ül­ke­miz­de?

Zeynep ACAR: Kü­re­sel­leş­me, bilim ve tek­no­lo­ji­de­ki ge­liş­me­ler, has­ta­lık­la­rın teş­his ve te­da­vi­sin­de­ki ge­liş­me­ler, anne ve bebek ölüm­le­ri­nin azal­ma­sı gibi ne­den­ler­le yaşam ka­li­te­si­nin yük­sel­me­si tüm dün­ya­da ol­du­ğu gibi Ül­ke­miz­de de bek­le­nen yaşam sü­re­si­nin gi­de­rek uza­ma­sı­na neden ol­muş­tur. Ül­ke­miz­de 1950 yı­lın­da 45 yıl olan bek­le­nen yaşam sü­re­si gü­nü­müz­de or­ta­la­ma 78 yıla ulaş­mış­tır. Öyle ki ka­dın­lar­da bu süre yak­la­şık 81 yıl­dır. Geç­miş yıl­lar­da daha erken yaş­lar­da­ki bi­rey­le­re yaşlı ola­rak ba­kıl­ma­sı­na rağ­men ya­şa­nan tüm bu sağ­lık ve sos­yal alan­lar­da­ki ge­liş­me­ler yaş­lı­lı­ğa karşı olu­şan al­gı­nın de­ği­şi­mi­ni be­ra­be­rin­de ge­tir­miş­tir. Bu durum po­li­ti­ka­la­ra dahi yan­sı­mış ça­lı­şan­lar emek­li ol­ma­ya 40'lı yaş­lar­da hak ka­za­nır­ken gü­nü­müz­de or­ta­la­ma ömrün uza­ma­sı ile bu yaş 60'lı yaş­la­ra ta­şın­mış­tır. Artık 50'li hatta 60'lı yaş­la­rın­da olan­lar orta yaşlı, üret­ken, önün­de ya­şa­ya­ca­ğı uzun yıl­lar olan bi­rey­ler ola­rak gö­rül­mek­te­dir.
R.E:Pro­je­nin yaş­lı­lı­ğın ge­le­ce­ği­ne yö­ne­lik fi­zik­sel ve sos­yal an­lam­da so­nuç­la­rı ne­ler­dir?

Z.A: Yaşlı bi­rey­ler­de her ne kadar fi­zik­sel de­ği­şim­ler, yeti ka­yıp­la­rı, yaşa bağlı has­ta­lık­lar ön plan­da gibi gö­rün­se de sos­yal izo­las­yon, dep­res­yon gibi sos­yal ve psi­ko­lo­jik so­run­lar da azım­san­ma­ya­cak oran­da kar­şı­mı­za çık­mak­ta­dır. Yaşlı bi­rey­le­re re­fa­kat eder­ken sa­de­ce fi­zik­sel so­run­la­rı ele alan tek yönlü bir bakım ve­re­rek değil diğer yön­le­ri ile de de­ğer­len­di­re­rek bu yön­le­ri­nin des­tek­len­me­si yaş­lı­nın sos­yal ola­rak daha aktif, daha mutlu ol­ma­sı­nı sağ­la­ya­cak, yaşam ka­li­te­si ve do­yu­mu­nu önem­li öl­çü­de art­tı­ra­cak­tır.
R.E :Pro­je­ye ka­tı­lan in­san­la­rın yaş du­ru­mu ne dü­zey­dey­di?

Ö.M: Prog­ra­mın yaş ara­lı­ğı 25-64 yaş ara­lı­ğı ola­rak be­lir­len­miş­ti. Ancak pro­je­miz­de 25 ya­şı­nın al­tın­da 2 ve 64 yaş üze­rin­de de 2 ka­tı­lım­cı­mız oldu. Kur­si­yer­le­rin büyük bö­lü­mü (%31) 46-55 yaş ara­lı­ğın­da idi (15 kişi). İkinci büyük ço­ğun­luk ise %27 ile 36-45 yaş ara­lı­ğı ka­tı­lım­cı­lar oluş­tur­du (13 kişi).
R.E:Ge­le­cek­ten yaş­lı­la­rı­mız ne bek­li­yor size göre?

Z.A: Yaş­lı­la­rı­mız iti­bar gö­re­cek­le­ri bir ge­lecek hayal edi­yor­lar bence. Üre­te­bi­li­yor olmak ve sos­yal fa­ali­yet­le­ri­ni sür­dür­mek de on­la­rı mutlu edi­yor. Ay­rı­ca kendi ev­le­rin­de, kendi edi­yo­rum. çev­re­le­rin­de yaş almak is­ti­yor­lar. Ancak yaşın iler­le­me­si­ne bağlı or­ta­ya çıkan fiz­yo­lo­jik de­ği­şim­ler ve has­ta­lık­lar, ya­şam­la­rı­nı yal­nız sür­dür­me­le­ri­ne engel ola­bi­li­yor ve başka bi­ri­nin des­te­ği­ni ge­rek­li kı­la­bi­li­yor. Böyle du­rum­lar­da dahi yine kendi ev­le­rin­de des­tek ala­rak ya­şam­la­rı­nı sür­dür­mek ilk ter­cih­le­ri.
R.E:Buna ben­zer ça­lış­ma­lar ola­cak mı ile­ri­de?

Ö.M: Bun­dan sonra ben­zer pro­je­le­rin ol­ma­sı hibe prog­ram­la­rı­nın ko­nu­la­rı­na bağlı. Ben­zer ko­nu­lar­da prog­ram çağ­rı­la­rı ol­du­ğun­da, be­le­di­ye ola­rak ye­ter­li kay­na­ğı­mı­zın da ol­du­ğu du­rum­lar­da el­bet­te yeni pro­je­ler üret­mek is­te­riz. Yaşlı Re­fa­kat­çi­li­ği eği­ti­mi­nin de­va­mı ise belli başlı bir hibe prog­ra­mı dı­şın­da, ancak önem­li sa­yı­da talep ol­ma­sı ve ko­nuy­la il­gi­li ye­ter­li büt­çe­nin sağ­lan­ma­sıy­la ger­çek­le­şe­bi­lir.
R.E:Ser­ti­fi­ka­nın avan­taj­la­rı ne­ler­dir? Pro­je­ye dahil olan in­san­lar al­dık­la­rı ser­ti­fi­ka­la­rın avan­ta­jı­nın far­kın­da mı?

Ö.M: Proje kap­sa­mın­da Yaşlı Re­fa­kat­çi­li­ği, İngi­liz­ce ve İlk­yar­dım Uy­gu­la­yı­cı­sı ser­ti­fi­ka­sı al­dı­lar. El­bet­te ser­ti­fi­ka­la­rın hangi alan­lar­da kul­la­nı­la­bi­le­ce­ği ve sağ­la­ya­ca­ğı avan­taj­lar proje baş­vu­ru­la­rı alı­nır­ken ve proje sü­re­sin­ce ka­tı­lım­cı­la­ra an­la­tıl­dı. Zaten bir­çok ki­şi­nin pro­je­ye dahil ol­ma­sı­nın ne­de­ni de ser­ti­fi­ka ka­zan­mak­tı. MEB'in mo­dü­ler bir prog­ra­mı olan Yaşlı Re­fa­kat­çi­li­ği prog­ra­mı ser­ti­fi­ka­sı ile ül­ke­miz­de özel eği­tim ve re­ha­bi­li­tas­yon mer­kez­le­rin­de, ba­kı­mev­le­rin­de, evde ba­kım­da, has­ta­ne­ler­de, Ge­ron­to-psi­ki­yat­ri kli­nik­ler­de, hu­zu­rev­le­rin­de ça­lış­ma im­ka­nı bu­la­bil­mek­te­dir­ler.
Z.A: Kur­si­yer­le­ri­mi­zin al­dık­la­rı ser­ti­fi­ka­lar on­la­rı bu sek­tör­de fark­lı kı­lı­yor. Çünkü yaşlı bi­rey­ler fi­zik­sel, psi­ko­lo­jik, sos­yal yön­ler­den ye­tiş­kin­den fark­lı dö­nem­sel özel­lik­ler gös­te­ren, aynı za­man­da is­tis­mar ve ih­ma­le açık in­ci­ne­bi­lir özel bir grup­tur. Bu ko­nu­da özel­leş­miş, do­na­nım­lı bakım ve­ri­ci­ler ta­ra­fın­dan bakım al­ma­la­rı, yaşam ka­li­te­le­ri­ni önem­li oran­da yük­sel­te­cek­tir. Bu da ter­cih edil­me­le­ri­ni sağ­la­ya­cak önem­li bir fak­tör. Kur­si­yer­le­ri­miz de bunun far­kın­day­dı­lar. Özel­lik­le kurs ön­ce­sin­de bir yaş­lı­ya bakım ve­ri­yor olup kurs sü­re­cin­de ve son­ra­sın­da yine aynı yaş­lı­ya bakım ver­me­ye devam eden kur­si­yer­le­ri­miz ve bakım ver­dik­le­ri yaş­lı­lar, al­dık­la­rı eği­ti­min öne­mi­nin en çok far­kın­da olan ve dile ge­ti­ren­ler­di.
R.E:Siz nasıl bu pro­je­ye dahil ol­du­nuz?

Z.A: Datça Be­le­di­ye­si Proje Yö­ne­ti­ci­si Sn. Özgür Mutlu ilk ola­rak te­le­fon­la ara­ya­rak proje fik­rin­den bah­set­ti ve eğit­men­lik tek­li­fin­de bu­lun­du. Pro­je­nin ka­bu­lü ha­lin­de hem böl­ge­de­ki kadın is­tih­da­mı­na hem de yaşlı sağ­lı­ğı­na önem­li kat­kı­lar­da bu­lu­na­cak ol­ma­sı beni çok he­ye­can­lan­dır­dı ve se­ve­rek kabul ettim. Yük­se­ko­ku­lu­muz Yaşlı Ba­kı­mı Prog­ra­mı'nda bir­lik­te görev yap­tı­ğım ar­ka­da­şım Öğ­re­tim Gö­rev­li­si Meh­tap Çullu'yu ara­yıp bilgi ver­dim. O da aynı he­ye­can­la des­tek ve­re­bi­le­ce­ği­ni be­lirt­ti. Böy­le­ce pro­je­nin yazım aşa­ma­sın­dan so­nu­na yıl­lar alan zaman zaman yo­ru­cu ama bir o kadar ke­yif­li bu süreç baş­la­mış oldu.
R.E:Proje kap­sa­mın­da ba­şı­nız­dan geçen il­ginç bir olay var mı?

Z.A: Ka­tı­lım­cı­la­rı­mı­zın hepsi ger­çek­ten ilk ders­ten son derse kadar büyük bir he­ye­can­la ve azim­le ders­le­ri, sos­yal ak­ti­vi­te­le­ri, pa­nel­le­ri takip et­ti­ler. Açık­ça söy­le­mem ge­re­kir­se pro­je­ye baş­lar­ken böyle bir grup­la kar­şı­la­şa­ca­ğı­mı hiç tah­min et­mi­yor­dum. Ger­çek­ten uzun ve yoğun bir öğ­ren­me sü­re­ciy­di. Ay­rı­ca gerek yaş­la­rı, gerek eği­tim se­vi­ye­le­ri, ilgi alan­la­rı açı­sın­dan he­te­ro­jen bir grup­tu. Res­sa­mı­mız da vardı, pro­fes­yo­nel spor­cu­muz­da, üni­ver­si­te öğ­ren­ci­miz de… İlk gün­ler­de­ki ilgi ve is­tek­le­ri son güne kadar devam etti. On­la­rı bir kez daha kut­lu­yo­rum. Ara­mız­da bir bağ da ku­rul­du bu sü­reç­te. Çok da ke­yif­li geçti her gün. Son der­si­miz­den sonra yak­la­şık 50 kur­si­ye­ri­miz ta­ra­fın­dan çi­çek­ler­le oto­bü­se bin­di­ri­le­rek uğur­lan­mak benim için unut­ma­ya­ca­ğım an­lar­dan.
Son ola­rak be­lirt­mek is­te­rim ki bu pro­je­nin yaşlı nüfus oranı ol­duk­ça yük­sek olan Datça için önem­li bir ih­ti­ya­ca cevap ve­re­ce­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum. Çünkü nü­fu­su­muz yaş­lan­dık­ça bakım ih­ti­ya­cı­nın art­ma­sı, ka­dı­nın ça­lış­ma ha­ya­tı­na gir­me­si, ço­cuk­lar­la fark­lı il­ler­de ya­şa­ma gibi ne­den­ler­le yaşlı bi­rey­le­re re­fa­kat edecek bu alan­da özel­leş­miş bakım ve­ri­ci­le­re ih­ti­yaç gün geç­tik­çe ar­tı­yor. Bu ne­den­le pro­je­nin ha­ya­ta ge­çi­ril­me­sin­de ve her aşa­ma­sın­da çok büyük emeği olan Özgür Mutlu'yu, Özlem Caner'i ve des­tek­le­ri­ni hiç esir­ge­me­yen Gür­sel Uçar'ı bir kez daha kut­lu­yor, emeği geçen her­ke­se bir kez daha te­şek­kür ediyorum