DATÇA' NIN SU SO­RU­NU-NE­DEN­LERİ VE ÇÖZÜM YOL­LA­RI İÇİN TOP­LA­NIL­DI

Datça Be­le­di­ye Mec­lis sa­lo­nun­da  önceki gün  (28.06.2018 Perşembe ) saat 10:00 da baş­la­yan ve iki saati aşan  top­lan­tı­ya ,Datça Kay­ma­ka­mı Vehbi Bakır ,Be­le­di­ye Baş­ka­nı Gür­sel Uçar,Datça Kent Kon­se­yi Baş­ka­nı Hay­ri­ye Bal­kan ve Datça Kent Kon­se­yi Su Gu­ru­bu Üye­le­ri Tuğ­rul Kı­nı­koğ­lu , Faruk Şahin ,Pınar Kı­nı­koğ­lu, diğer üye­ler ve va­tan­daş­lar ka­tıl­dı.
Datça Kent Kon­se­yi Su Ça­lış­ma Gu­ru­bu Üyesi Tuğ­rul Kı­nı­koğ­lu ta­ra­fın­dan slayt gös­te­ri­si ile ya­pı­lan sunum da özet­le şu cüm­le­le­re yer ve­ril­di.

DATÇA 'DA TATLI SU KAY­NAK­LA­RI­NIN BU­GÜN­KÜ DU­RU­MU
Datça'da Su –Son Bir­kaç Yıl ,köy­ler­de ku­yu­lar­da su azal­ma­la­rı, ku­ru­ma­lar
Datça mer­kez ve köy­ler­de su ke­sin­ti­le­ri,
do­ğa­da­ki bit­ki­ler­de göz­le­nen ku­ru­ma­lar
Neler olu­yor?
Ya­ğış­lar­da­ki azal­ma­ya bağlı nor­mal bir durum mu?
Es­ki­den gör­me­di­ği­miz fark­lı bir durum mu söz ko­nu­su?
Bu so­ru­yu ce­vap­la­mak için
Pra­tik bilgi ve tec­rü­be­ye ek ola­rakTe­orik bilgi ve araş­tır­ma­ya ih­ti­ya­cı­mız var.
Tec­rü­be­miz Di­yor­ki...
Nis­pe­ten is­tik­rar­lı bir nüfus ve ta­rım­sal üre­tim var­ken:
Yüzey ku­yu­la­rı ile su­la­ma ya­pı­lı­yor­du.
Kurak yıl­lar­da ku­yu­lar­da sular aza­lı­yor,
ya­ğış­lı yıl­lar­da ku­yu­lar­da­ki sular ta­şı­yor, ye­ral­tı suyu ye­ni­den ken­di­ni ye­ni­li­yor­du.Su­suz­luk ol­du­ğun­da ya­ğış­la­rın bol ola­ca­ğı bir kış ile du­ru­mun dü­ze­le­ce­ği­ni bi­li­yor­duk.Uzun yıl­lar bo­yun­ca böyle giden işler son yıl­lar­da hızla de­ğiş­me­ye baş­la­dı. Artık sa­de­ce eski tec­rü­be­le­ri­miz du­ru­mu kav­ra­ma­mı­za yet­mi­yor.
SON YIL­LAR­DA NELER DEĞİŞTİ?
Derin son­daj ku­yu­la­rı açıl­dı, daha de­rin­ler­den ye­ral­tı suyu çe­kil­me­ye baş­lan­dı.
Datça'nın nü­fu­su kat­la­na­rak arttı. Kişi ba­şı­na su kul­la­nı­mı yine kat­la­na­rak arttı.
Ta­rım­sal üre­ti­min suya da­ya­lı kısmı arttı.
İklim De­ği­şik­li­ği ha­va­la­rın den­ge­si­ni boz­ma­ya baş­la­dı.
Bu de­ği­şik­lik­ler­den sonra artık ya­ğış­lı yıl­lar­dan sonra bile:Ku­yu­lar dolup taş­mı­yor
De­re­ler es­ki­si gibi ak­mı­yor.
NEDEN?
Ya­ğış­la­rın Du­ru­mu
1970 yı­lın­dan beri tu­tu­lan yağış ve­ri­le­ri­ne göre yağış tren­di azal­ma gös­ter­mi­yor
TATLI SU
Sı­nır­lı ve çok de­ğer­li bir doğal kay­nak­tır
DÜNYA: Bu­zul­lar hariç tatlı su, dün­ya­da­ki su­yun­yüz­de 1'i
TÜRKİYE: Ana­do­lu su az­lı­ğı çe­ki­len bir böl­ge­dir
Su fa­kir­li­ği <1000 ton/kişi
Su az­lı­ğı 1000-2000 ton/kişi
Tür­ki­ye: 1519 ton/kişi
Tür­ki­ye: 1120 ton/kişi (2030 yı­lın­da)
Datça ku­rak­ bir bölge
(Yıl­lık bu­har­laş­ma> Yıl­lık yağış)
Yıl­lık or­ta­la­ma yağış = 685 mm
Po­tan­si­yel bu­har­laş­ma ve ter­le­me = 950 mm
Durum iklim de­ği­şik­li­ği ne­de­niy­le daha da kö­tü­ye gi­di­yor
Datça'ya su sağ­la­ya­bi­lecek akar­su yok, kay­nak su­la­rı geniş çaplı kul­la­nı­ma uygun değil
Tek Kay­na­ğı­mız Ye­ral­tı De­po­la­rı­mız.Datça Ya­rı­ma­da­sın­da­ki en büyük aki­fer (ye­ral­tı su de­po­su) Datça gra­be­ni (çö­kün­tü) de­ni­len Ka­ra­köy –Re­şa­di­ye –Kız­lan böl­ge­sin­de­dir.
Ya­rı­ma­da­nın je­olo­jik ya­pı­sı, ana­ka­ra­dan ye­ral­tı su­la­rı­nın bes­len­me­si­ne izin ver­me­mek­te­dir.
Datça Su Bi­lan­ço­su -1999
DAT­ÇA-BOZ­BU­RUN ÇDP ARAŞ­TIR­MA RA­PO­RU (DSİ 1999)
Dat­ça­ Ova­sı­ su ­hav­za­sın­da
Ya­ğış­tan­bes­len­me­15,0mil­yon m3/yıl,Ku­yu­ ve­ kay­nak­lar­dan­ bo­şa­lı­m 9,2mil­yon­m3/yıl
kay­nak­lar­dan bo­şa­lı­m 4,1 mil­yon m3/yıl
ku­yu­lar­dan bo­şa­lı­m 5,1 mil­yon m3/yıl
Ye­ral­tın­dan­ de­ni­ze­ bo­şa­lı­m 5,8mil­yon m3/yıl
Datça Hav­za­sı iş­let­me re­zer­vi 10,8 mil­yon­m3/yıl
1999 kul­la­nı­mı re­zer­vin yüzde 50'si
%70 (em­ni­yet­li verim) ile 2,7 mil­yon m3/yı­li­la­ve re­zerv
Datça Su Bi­lan­ço­su -2017
Nü­fu­s­2000 yı­lın­dan bu yana yak­la­şık yüzde 50 arttı
Ta­rım­sal üre­tim de son 17 yıl için­de çok art­mış du­rum­da (güz do­ma­te­si)
Bu du­rum­da 1999 tü­ke­tim de­ğer­le­ri­ni yüzde 50'den fazla geç­miş ol­du­ğu­mu­zu tah­min ede­bi­li­riz.
Yani artık yıl­lık 2,7 mil­yon m 3 o­lan ilave re­zer­vi de geçen bir tü­ke­tim yap­ma­ya baş­la­mış du­rum­da­yız.
Artık aki­fer­den em­ni­yet­siz bir şe­kil­de su çe­ki­yor, ye­ral­tı su se­vi­ye­si­ni sü­rek­li dü­şü­rü­yor ve bunun olum­suz et­ki­le­ri­ni göz­lü­yo­ruz.

Ye­ral­tı Suyu Se­vi­ye­si­nin (YASS) Düş­me­si
Tüm ku­yu­lar aynı aki­fe­ri bo­şal­tı­yor. Ku­yu­lar­dan çe­ki­len su mik­ta­rı, ya­ğış­la bes­len­me ora­nı­nı ge­çer­se ye­ral­tı su se­vi­ye­si düşer ve ku­yu­lar ku­ru­ma­ya baş­lar.
YASS'ın Düş­me­si­nin Et­ki­le­ri
Yük­sek­ler­de­ki bitki ör­tü­sü ku­ru­ma­ya baş­lar
Akar­su­lar akmaz hale gelir

Aki­fe­ri­miz Alarm Ve­ri­yor!!!
Yük­sek­ler­de­ki ya­ba­ni zey­tin­ler, ke­kik­ler, pü­ren­ler ku­ru­yor.Ku­yu­lar ku­ru­yor, pom­pa­lar in­di­ri­li­yor
Kı­yı­lar­da­ki ku­yu­lar­da tuz­lan­ma baş­la­dı.De­re­ler ya akmaz oldu, ya da es­ki­ye göre çok az akı­yor
Aki­fe­ri­mi­ze Mah­kum muyuz?
Al­ter­na­tif kay­nak­lar
Hi­sa­rö­nü Ba­ra­jı
Ha­li­ ha­zır­da etüd­le­ri devam edi­yor. Plan­la­na aşa­ma­sın­da. İnşa­a­ edil­me­si, isale hat­la­rı vs. ta­mam­lan­ma­sı > 10 yıl.Hem fi­nan­sal hem çev­re­sel yük­sek ma­li­yet­ler.Deniz Su­yu­nun Arı­tıl­ma­sı.Henüz tam ol­gun­laş­ma­mış tek­no­lo­ji.Yük­sek ma­li­yet­ler.
Nok­ta­sal çö­züm­ler­le, aki­fe­ri­miz bo­şal­ma­ya ve doğa öl­me­ye devam edecek.
SONUÇ
SU­YU­MUZ AZ ve sa­de­ce ye­ral­tın­da sı­nır­lı mik­tar­da
Sa­de­ce ya­ğış­lar­dan bes­le­ni­yor, başka yer­den su gi­ri­şi yok
Kısa/orta va­de­de al­ter­na­tif kay­nak­la­rı­mız yok
Ye­ral­tı de­po­muz bo­şa­lı­yor.Son yıl­lar­da ya­şa­dık­la­rı­mız yağış az­lı­ğın­dan değil fazla su çek­mek­ten.
ÇÖZÜM: Ye­ral­tı su­yu­mu­zu;
tu­tum­lu kul­lan­mak
yağ­mur­lar­la bes­le­mek
DATÇA TATLI SU KAY­NAK­LA­RI­NIN
SÜR­DÜ­RÜ­LEBİLİR YÖNETİMİ
Neler Ya­pıl­ma­lı? –Genel Özet
Aki­fe­ri­mi­zin uzun yıl­lar sağ­lık­lı bir şe­kil­de Datça'ya su sağ­la­ya­bil­me­si için :
Nüfus su kay­nak­la­rı ile den­ge­li art­ma­lı.Sek­tö­rel ge­li­şim plan­la­rın­da su du­ru­mu göz önün­de bu­lun­du­rul­ma­lı.Mev­cut nüfus su ta­sar­ru­fu yap­ma­lı.Ku­yu­lar kont­rol al­tı­na alın­ma­lı.
Aki­fe­ri­mi­zin yağ­mur suyu ile bes­len­me ka­pa­si­te­si ar­tı­rıl­ma­lı.Nü­fu­sun Kont­rol Al­tı­na Alın­ma­sı.Gerek nüfus, ge­rek­se sek­tör­le­r a­çı­sın­dan sür­dü­rü­le­bi­lir bü­yü­me he­def­len­me­li­dir.
Aksi halde su so­ru­nu ile il­gi­li çözüm öne­ri­le­ri­nin ba­şa­rı şansı yok­tur.

Su Kul­la­nı­mı­nın Sek­tö­rel­ Da­ğı­lı­mı,mes­ken tü­ke­ti­mi en yük­sek, sü­rek­li ar­tı­yor
Ge­le­cek­te ta­rım­sal tü­ke­ti­min azal­ma­sı bek­le­ni­yor
Tu­ris­tik tü­ke­tim düşük, ta­sar­ruf mo­ti­vas­yo­nu yük­sek
ka­çak­lar ve ka­yıp­lar­ kay­nak­lar: DSİ 2016 fa­ali­yet ra­po­ru, iklim­ de­ği­şik­li­ği­nin su­kay­nak­la­rı­na et­ki­si pro­je­si pro­je­ ni­ha­i ra­po­ru, ek 10 –Ba­tı­ Ak­de­niz­ Hav­za­sı, Muski 2015-2016 Fa­ali­yet Ra­por­la­rı

İsale hattı ka­yıp­la­rı Yüzde 3.Şe­be­ke kaçak ve ka­yıp­la­rı.Yüzde 45-50
Ki­şi­sel kuyu kul­la­nı­mı­nın art­ma­sı.2016'da MUSKİ abo­ne­si tü­ke­ti­mi ve atık su mik­ta­rı büyük oran­da azal­dı.Datça mer­kez­de dahi şa­hıs­lar­ca ku­yu­lar açı­lı­yor
Su ta­sar­ru­fu için ön­ce­lik­li öne­ri­ler­ MUSKİ
içme ve kul­lan­ma su­yun­da ta­sar­ru­fu özen­dir­mek için abone ba­şı­na ilk 15 m3 i­çin in­di­rim. İkinci aşa­ma­da ka­de­me­li fi­yat­lan­dır­ma dü­şü­nü­le­bi­lir.
Şe­be­ke ka­çak­la­rı­nın en aza in­di­ril­me­si için ge­rek­li ona­rım ve ye­ni­le­me ça­lış­ma­la­rı aci­len ta­mam­lan­ma­lı­dır.
Bahçe su­la­ma su­yu­nun fi­ya­tı ar­tı­rı­la­rak yö­re­ye uygun pey­zaj özen­di­ril­me­li­dir.Arıt­ma te­si­sin­den de­ni­ze de­şarj ye­ri­ne arı­tıl­mış su su­la­ma­da de­ğer­len­di­ril­me­li­dir.Su Ta­sar­ru­fu için Ön­ce­lik­li Öne­ri­ler DSİ Ku­yu­lar kont­rol al­tı­na alın­ma­lı­dır.Kaçak ku­yu­lar sap­tan­ma­lı, yeni kuyu açıl­ma­sı en­gel­len­me­li­dir.Sayaç ta­kı­lı olup da kaçak su kul­la­nı­lan ku­yu­lar sis­te­me alın­ma­lı­dır.
Tüm izin­li ku­yu­la­ra sayaç ta­kıl­ma­lı­dır.Kı­yı­ya yakın ku­yu­lar­da dü­zen­li tuz­lan­ma öl­çü­mü ya­pı­lıp ge­rek­li gö­rü­len­ler devre dışı bı­ra­kıl­ma­lı­dır.Datça su ko­ru­ma hav­za­sı be­lir­le­ne­rek bu­ra­da su yö­ne­ti­mi çok özen­li bir şe­kil­de ya­pıl­ma­lı­dır.
Be­le­di­ye ve Orman teş­ki­la­tı ko­or­di­nas­yon için­de geniş öl­çek­li pro­je­le­ri ha­ya­ta ge­çi­re­bi­lir­ler.Yağ­mur su­yu­nun top­lan­ma­sı­na uygun alan­lar ya­pı­laş­ma­ya ka­pa­tıl­ma­lı­dır. (Be­le­di­ye).
Şehir ta­sa­rı­mın­da ola­bil­di­ğin­ce ge­çi­rim­li yü­zey­ler kul­la­nıl­ma­lı­dır (Be­le­di­ye).
Tüm Bu Ça­ba­lar Ne Kadar İşe Yarar?
Evde ve Bah­çe­de Ta­sar­ruf (Top­lam yüzde 40)
Ev­ler­de ta­sar­ruf­lu mus­luk baş­lık­la­rı = yüz­de­10
Re­zer­vu­ar ka­pa­si­te­si­nin kü­çül­tül­me­si = yüzde 5
Suyu dik­kat­li kul­lan­ma = yüzde 5
Doğru pey­zaj de­se­ni = yüz­de­10
Bah­çe­de Gri Su Kul­la­nı­mı = yüz­de­10
Kayıp Ka­ça­ğı ya­rı­ya in­dir­me = yüzde 25
Akıp giden suyun yüzde 1'inin aki­fe­ri bes­le­me­si = yüzde 35
TOP­LAM = yüzde 100 (Ta­rım­sal Ta­sar­ruf ile yüzde 150 ??)
Ge­rek­li Ted­bir­ler Alın­dı­ğın­da,al­ter­na­tif kay­nak­la­rı dev­re­ye sok­ma­dan ve ye­ral­tın­dan daha fazla su çek­me­den şim­di­ki nü­fu­sun 2 ka­tı­nın ih­ti­ya­cı­nı ra­hat­lık­la kar­şı­la­ya­bi­li­riz.
Eğer nüfus kont­rol­lü bü­yür­se uzun yıl­lar bo­yun­ca ek bir su kay­na­ğı­na ih­ti­yaç duy­ma­dan ya­şa­ya­bi­lir, do­ğa­yı re­ha­bi­li­te­ede­bi­li­riz.
Neler Ya­pıl­ma­lı?
Aki­fe­ri­mi­zin uzun yıl­lar sağ­lık­lı bir şe­kil­de ,Datça'ya su sağ­la­ya­bil­me­si için: Nü­fu­sun su kay­nak­la­rı ile den­ge­li art­ma­lı
Sek­tö­rel ge­li­şim plan­la­rın­da su du­ru­mu göz önün­de bu­lun­du­rul­ma­lı
Su ta­sar­ru­fu ya­pıl­ma­lı,
ku­yu­lar kont­rol al­tı­na alın­ma­lı.
Aki­fe­ri­mi­zin yağ­mur suyu ile bes­len­me ka­pa­si­te­si ar­tı­rıl­ma­lı (YAĞ­MUR HA­SA­DI) ‘’