BADEMDE ÜRETİM, TÜKETİMİ KARŞILAMIYOR

Bay­rak­tar, yap­tı­ğı açık­la­ma­da, Ka­ra­de­niz Böl­ge­si ile ilk­ba­har geç don­la­rı ne­de­niy­le İç Ana­do­lu Böl­ge­si ha­ri­cin­de Tür­ki­ye'nin her böl­ge­sin­de yaşam bulan ba­de­min, ve­rim­siz, çorak, taşlı, atıl ara­zi­ler­de, son de­re­ce düşük su ih­ti­ya­cıy­la ra­hat­lık­la ye­ti­şe­bil­di­ği­ni be­lirt­ti. Bun­dan do­la­yı fın­dık­tan sonra büyük alan­lar­da ye­tiş­ti­ri­le­bi­lecek, ge­ti­ri­si ve ih­ra­cat po­tan­si­ye­li yük­sek sert ka­buk­lu meyve ola­bi­le­ce­ği­ni bil­di­ren Bay­rak­tar, şun­la­rı kay­det­ti:"Badem alan­la­rı son 10 yılda 3,5 ka­tı­na çıktı. 

Üre­tim alanı 2004 yı­lın­da 78 bin de­kar­dı. 2008 yı­lın­da 100 bin, 2011'de 200 bin de­ka­rı geçti. 2014'de 270 bin 203 de­ka­ra çıktı. Üre­tim, 2004'de 37 bin tondu. 2013'de 82 bin 850 tona yük­sel­dik­ten sonra, geçen yıl 73 bin 230 tona indi. Geçen yıl hariç üre­tim 2006'dan beri ar­tı­yor. İklim ko­şul­la­rı ne­ti­ce­sin­de geçen yıl ağaç ba­şı­na ve­ri­min 16-17 ki­log­ram­dan 13 ki­log­ra­ma düş­me­si ne­de­niy­le üre­tim­de azal­ma oldu.

Ül­ke­miz­de, Datça yö­re­sin­de­ki üre­ti­miy­le bi­li­nen Datça ba­de­mi­nin üre­ti­mi, ABD'de ıslah edi­len çe­şit­le­ri­nin dev­re­ye gir­me­siy­le gi­de­rek yay­gın­la­şı­yor.Ve­ri­len des­tek­ler ne­de­niy­le, çift­çi­le­ri­miz, çok fazla para har­ca

­ma­dan bahçe ku­ra­rak, bir de­kar­dan diğer ürün­ler­den elde edi­len ge­li­rin 2-3 ka­tı­nı ka­za­na­bi­li­yor. Çift­çi­le­ri­miz, atıl bı­rak­tık­la­rı taşlı, boş ve kıraç ara­zi­le­rin­de badem üre­te­bi­lir­ler."

Ay­rı­ca, badem ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin sü­ney­le mü­ca­de­le­de sağ­la­dı­ğı ko­lay­lık açı­sın­dan, buğ­day üre­ti­mi­ni de olum­lu et­ki­le­di­ği­ne dik­ka­ti çeken Bay­rak­tar, "ba-dem ağacı süne za­rar­lı­sı­nın ko­nuk­çu ağa­cı­dır. Badem ağa­cı­nın sal­gı­la­dı­ğı nek­ta­rin süne za­rar­lı­sı­nın ken­di­ne çeker.?
Kabukla­rı­nın ara­sın­da­ki pa­ra­zit­ler ile süne za­rar­lı­sı­nı yok eder."Ana­do­lu'nun ba­de­min gen kay­na­ğı ol­ma­sı­na kar­şın Tür­ki­ye'nin üre­tim­de, ABD, İspan­ya, İran, Fas, Su­ri­ye, İtalya ve Yu­na­nis­tan'ın ar­dın­dan 8'nci sı­ra­da yer al­dı­ğı­nı be­lir­ten Bay­rak­tar, dünya badem üre­ti­mi­nin 2,9 mil­yon tona ulaş­tı­ğı­nı vur­gu­la­dı.

AĞAÇ BA­ŞI­NA VERİM BİZDE 11-17 KİLOG­RAM, ABD'DE 50 KİLOG­RAM
Ül­ke­miz­de ise badem ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin, ge­rek­li alt­ya­pı ça­lış­ma­la­rı­nın ya­pıl­ma­mış ol­ma­sı ne­de­niy­le, henüz is­te­ni­len dü­ze­ye gel­me­di­ği­ni bil­di­ren Bay­rak­tar, şun­la­rı kay­det­ti:

“Ül­ke­miz­de ağaç ba­şı­na or­ta­la­ma badem ve­ri­mi yıl­la­ra göre 11 

ile 17 ki­log­ram, ıslah edil­me­miş yerli ba­dem­ler­de 5-10 ki­log­ram ara­sın­da de­ği­şir­ken, Ame­ri­kan ba­de­min­de verim 50 ki­log­ra­ma kadar çık­mak­ta­dır. Yük­sek ve­ri­me ulaş­mış ABD, dünya badem ih­ra­ca­tı­nın yüzde 60'ını kar­şı­la­mak­ta­dır.

Ba­de­min ana­va­ta­nı ol­ma­mı­za, hemen her böl­ge­miz­de mil­yon­lar­ca ya­ba­ni badem ağacı bu­lun­ma­sı­na rağ­men, son 5 yılda 89 bin 361 ton badem ithal ettik. İhra­ca­tı­mız aynı dö­nem­de 33 bin 216 tonda kaldı. Yıl­lık or­ta­la­ma it­ha­lat 17 bin 872 tonu, ih­ra­cat ise 6 bin 643 tonu ge­çi­yor. 2010-2014 dö­ne­min­de 311,9 mil­yon do­lar­lık badem ihraç eder­ken, it­ha­lat 399,2 mil­yon do­la­rı buldu. 

Buna göre, yıl­lık or­ta­la­ma badem ih­ra­ca­tı­mız 62,37 mil­yon do­lar­ken, it­ha­lat 79,84 mil­yon do­la­ra ula­şı­yor. Bu bize ya­kış­mı­yor. Badem ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı, verim ve üre­ti­min ar­tı­rıl­ma­sı için, Badem üre­ti­min­de çeşit stan­dar­di­zas­yo­nu sağ­lan­ma­lı,Stan­dart ve ka­li­te­li çe­şit­ler­den elde edi­len fi­dan­lar üre­ti­ci­ye ulaş­tı­rıl­ma­lı, Ka­pa­ma bahçe ku­rul­ma­sı teş­vik edi­le­rek des­tek­len­me­li, İhra­cat po­tan­si­ye­li­ni art­tır­mak için dış pa­zar­la­ra yö­ne­lik ça­lış­ma­la­ra önem ve­ril­me­li, " dedi.