DATÇA'DA SİT ALAN­LA­RI

Doğal olu­şum­lar so­nu­cu ya da insan mü­da­ha­le­si ile ya­pı­lan dü­zen­le­me­ler so­nu­cu ko­ru­ma de­ğe­ri­ne sahip olan yer üs­tün­de, yer al­tın­da ya da su al­tın­da bu­lu­nan alan­lar doğal sit alan­la­rı ola­rak kar­şı­mı­za çı­kı­yor. Doğal sit alan­la­rı kendi için­de 3 grup­ta in­ce­le­ni­yor.Sit alan­la­rın­da ya­pı­la­cak olan ko­ru­ma amaç­lı amaç­lı imar plan­la­rı ile ören yer­le­rin­de ger­çek­leş­ti­ri­lecek çevre dü­zen­le­me pro­je­le­ri­nin ha­zır­lan­ma, sü­re­ci ve ha­zır­lan­ma­sı Ko­ru­ma Amaç­lı İmar Plan­la­rı ve Çevre Dü­zen­le­me Pro­je­le­ri­nin Ha­zır­lan­ma­sı, Gös­te­ri­mi, Uy­gu­la­ma­sı, De­ne­ti­mi ve Mü­el­lif­le­ri­ne İliş­kin Usul ve Esas­la­ra Ait Yö­net­me­lik hü­küm­le­ri ge­çer­li sa­yı­lı­yor.

İlçe­miz ve çev­re­sin­de bu­lu­nan sit alan­la­rın Çevre ve Şe­hir­ci­lik Ba­kan­lı­ğı'nın web si­te­sin­de ya­yın­la­nan ma­ke­le­de şu şe­kil­de be­lir­til­miş;
Amos; Tu­runç yer­leş­me­si­nin gü­ne­yin­de, Bah­çe­al­tı de­ni­len yer­de­dir. Ti­yat­ro ka­lın­tı­la­rı­na rast­lan­mak­ta­dır. Ar­ke­olo­jik sit alanı ola­rak ta­nım­lan­mış­tır.
Lary­ma; Bo­zuk­ka­le diye anı­lan Ko­ca­man Hisar'ın ne zaman ve kimin ta­ra­fın­dan ya­pıl­dı­ğı ko­nu­sun­da ye­te­rin­ce bilgi bu­lu­na­ma­mış­tır. Ar­ke­olo­jik sit alanı ola­rak ta­nım­lan­mış­tır.
By­bas­si­um; Tur­gut­lu yer­le­şi­mi­nin içe­ri­sin­de­ki bir alan­da bu­lun­mak­ta­dır.
Pa­ta­kis; Boz­bu­run koyu gi­ri­şin­de yer alan Kı­zı­la­da'da ve çev­re­sin­de bu­lu­nan tah­mi­nen ki­li­se ka­lın­tı­la­rı­nın bu­lun­du­ğu alan­dır. Ar­ke­olo­jik sit alanı ola­rak ta­nım­lan­mış­tır.
So­ron­da; Tym­nos ve So­ron­da ar­ke­olo­jik sit alan­la­rı Söğüt yer­leş­me­si­nin çev­re­sin­de yer alan yan yana iki ayrı sit ala­nı­dır.  
Kni­dos; Antik Çağ'ın altı Dor ken­tin­den biri olan Kni­dos, Datça Ya­rı­ma­da­sın­da yer al­mış­tır. Antik Kni­dos Mi­lat­tan önce 7. Yüz­yıl­da bu­gün­kü Datça il­çe­si­nin ya­kın­la­rın­da ku­rul­muş, MÖ 4. Yüz­yıl or­ta­la­rın­da ise Tekri'ye ta­şın­mış­tır. Ta­şın­ma­nın ne­de­ni o dö­nem­de çok ge­liş­miş olan deniz ti­ca­re­ti ola­bi­lir. Özel­lik­le şarap, sirke, zey­tin­ya­ğı ihraç edil­miş­tir. Diğer bir neden de, ku­zey­den esen sert rüz­gar­la­rın gü­ney­den gelen ge­mi­le­rin burnu do­laş­ma­la­rı­nı en­gel­le­me­si­dir. Ta­rih­çi ve coğ­raf­ya­cı St­ra­bon'a göre önce sur­lar inşa edil­miş daha sonra so­kak­lar ve evler ız­ga­ra pla­nı­na ( Hip­po­da­mos palnı) göre ve te­ras­la­ma ya­pı­la­rak ku­rul­muş, ta­pı­nak­lar, ti­yat­ro­lar ve diğer resmi ya­pı­lar da bu plan­da yer al­mış­tır. Antik Çağ'da Kni­dos bir sanat, tıp ve kül­tür mer­ke­zi­dir. Kni­dos­lu Eudok­sos ( MÖ 409-355) ma­te­ma­tik­çi, fi­zik­çi, coğ­raf­ya­cı, fi­lo­zof gök bi­lim­ci­si ol­ma­sı­nın yanı sıra aynı za­man­da yasa ko­yu­cu­su­dur. Kent için ha­zır­la­dı­ğı ya­sa­nın de­mok­ra­si­ye ge­çiş­te etkin bir rolü ol­du­ğu sa­nıl­mak­ta­dır.
Diğer ta­raf­tan Ege ve Ak­de­niz'i bir­leş­ti­ren bir ko­num­da ol­ma­sı, özel­lik­le yat tu­riz­mi yö­nün­den önem­li bir po­tan­si­yel kay­nak teş­kil et­mek­te­dir. Ya­rı­ma­da; en­ge­be­li to­poğ­ra­fik ya­pı­sı so­nu­cu sa­yı­sız koy­lar­la be­zen­miş kı­yı­la­rı ve iklim şart­la­rı açı­sın­dan, sahip ol­du­ğu avan­taj­la­rı ne­de­niy­le yat­çı­la­rın uğrak yeri du­ru­mun­da­dır. 
Dat­ça-Boz­bu­run Ya­rı­ma­da­la­rı ge­nel­de eğim­li, çok taşlı ve bozuk arazi ya­pı­sı­na sahip, eroz­yo­na maruz ara­zi­ler­den olu­şur. Datça'da mev­cut 47 698 hek­tar ara­zi­nin yak­la­şık % 95'i taş­lı­dır. Böl­ge­de tarım için ve­rim­li ola­rak kul­la­nı­la­bi­lecek alan 10.000 hek­ta­rı geç­me­mek­te­dir. Böl­ge­de top­lam or­man­lık alan 110 359 hek­tar­dır. 
Datça ve Boz­bu­run Ya­rı­ma­da­la­rı doğal ve fi­zi­ki ya­pı­la­rı ne­de­niy­le ta­rım­sal po­tan­si­ye­li kı­sıt­lı yö­re­ler­dir. Bahçe ve tarla ta­rı­mı yok de­necek kadar az olup, arazi ba­dem­lik ve zey­tin­lik­ler­le ör­tü­lü­dür. Buna bağlı ola­rak tarım susuz ko­şul­lar­da ya­pıl­mak­ta­dır. Badem bölge eko­no­mi­sin­de özel­lik­le çağla sa­tış­la­rın­dan elde edi­len gelir do­la­yı­sıy­la önem­li bir geçim kay­na­ğı­dır.
Kır­sal nüfus ge­çi­mi­ni ta­rı­mın yanı sıra arı­cı­lık, ba­lık­çı­lık, or­man­da ça­lı­şa­rak ya da defne, kekik ke­çi­boy­nu­zu vb bit­ki­sel ürün top­la­yı­cı­lı­ğı ile sağ­la­mak­ta­dır.Ya­rı­ma­da­la­rın eko­no­mi­si hiz­met sek­tö­rü­ne da­yan­mak­ta­dır. Böl­ge­de tu­rizm diğer sek­tör­le­ri de ge­liş­ti­ren itici sek­tör ni­te­li­ğin­de­dir. Bun­lar ti­ca­ret, ulaş­tır­ma, in­şa­at, küçük sa­na­yi sek­tör­le­ri ve kamu hiz­met­le­ri­dir. Ti­ca­ret daha çok gün­lük tü­ke­tim mad­de­le­ri, in­şa­at mal­ze­me­si ve ev eş­ya­la­rı ya da tu­riz­me hiz­met veren ye­me-iç­me, he­di­ye­lik eşya gibi ko­nu­lar­da yo­ğun­laş­mış­tır. Alan­da ya­pı­lan ça­lış­ma­lar so­nu­cun­da alana yö­ne­lik eko­lo­jik bir de­ğer­len­dir­me ya­pıl­dı­ğın­da;Ku­mul­lar: Datça ya­rı­ma­da­sı­nın güney kıs­mın­da yer alan Ge­be­kum kumul alanı, bitki ör­tü­sü ile bir­lik­te hassa bir alanı oluş­tu­rur. Ma­edi­ca­go ma­ri­na, Eryn­gi­um ma­rit­mum, Eup­hor­bia pa­ra­li­as, Panc­ra­ti­um ma­rit­mum ve Al­kan­na tinc­to­ria Ge­be­kum­da­ki bas­kın tür­ler­dir. Gen­be­kum dı­şın­da; ben­zer özel­lik gös­te­ren Kı­zıl­bağ, Ek­se­ra, Hi­sa­rö­nü Çu­bu­cak, İnbükü, Ka­ra­bük Burnu, Pe­ri­li­köşk, Ha­yıt­bü­kü, Me­su­di­ye, Hi­sa­rö­nü Ko­ca­kür, 

Söğüt böl­ge­le­rin­de bu­lu­nan kumul alan­lar da ben­ze­ri has­sas­lı­ğa sa­hip­tir.Or­man­lık alan­lar: Orman ve­je­tas­yo­nu; Pinus bu­ri­tia'nın yay­gın (Kızıl çam) do­mi­nant ol­du­ğu alan­lar­dan iba­ret­tir. Bo­zul­ma­mış kı­zıl­çam or­man­la­rı has­sas­lık yö­nün­den öneme sa­hip­tir. Ku­zey-ba­tı­da Ar­bu­tus and­rach­ne (San­dal ağacı) yine bo­zul­ma­mış ko­ru­luk­lar oluş­tur­mak­ta­dır. De­ğir­men Bükü'nde Cup­res­sus sem­per­vi­rens (servi) ka­ya­lık vadi ya­maç­la­rın­da ya­yı­lış gös­ter­mek­te­dir. Bu tür Sındı köyü çev­re­sin­de ve Boz­bu­run Ya­rı­ma­da­sın­da İme­ler-Ba­kır­köy ara­sın­da yer yer saf top­lu­luk­lar ha­lin­de­dir. 
Pho­enix the­oph­ras­ti (Datça Hur­ma­sı) vadi ta­ban­la­rın­da bu­lun­mak­ta­dır. Çok sı­nır­lı ya­yı­lı­şa sahip olan bu tür ku­zey­de Ek­se­ra De­re­si ya­maç­la­rın­da ve güney kıyı ke­si­min­de Az­ga­nak Tepe, Ka­ra­ca­ha­pi­ba­şı, Ya­rım­ca­ba­şı Tepe, Ko­va­lı­ca Tepe, Ta­nış­man Tepe, Lin­das­ba­şı Tepe, An­dız­cıl Tepe ci­va­rın­da ya­yı­lış gös­ter­mek­te­dir. Yö­re­de en­de­mik ola­rak bu­lu­nan Li­qu­idam­bar ori­en­ta­lis (Sığla ağacı) mev­sim­lik dere ya­tak­la­rı ile vadi içe­ri­le­rin­de gö­rü­lür.Sonuç ola­rak; Ge­be­kum alanı, kı­zıl­çam ko­ru­luk­la­rı, san­dal ağacı ya­yı­lış alan­la­rı, Cup­res­sus sem­per­vi­rens (servi) top­lu­luk­la­rı, sığa ağacı alan­la­rı ve Datça hur­ma­sı var­lık­la­rı bitki tür­le­ri esas alın­dı­ğın­da has­sas­lık arz eden ko­nu­lar­dır.Deniz or­ta­mı: Dat­ça-Boz­bu­run Deniz or­ta­mı; Ak­de­niz'in ulus­lar arası ko­nu­mu ne­de­ni ile diğer kara ve deniz kay­nak­lı kir­len­me­si­nin dı­şın­da doğ­ru­dan ya­rı­ma­da kay­nak­lı su kir­len­me­si­nin yoğun bas­kı­sı al­tın­da de­ğil­dir. Atık su top­la­ma ve arıt­ma sis­te­mi ta­mam­lan­ma aşa­ma­sın­da de­ğil­dir. Ancak nüfus az­lı­ğı ve ya­rı­ma­da­nın henüz yoğun tu­rizm bas­kı­sı al­tın­da kal­ma­mış ol­ma­sı; kir­len­me­miş bir deniz or­ta­mı­na sahip ol­ma­sı­nı da be­ra­be­rin­de ge­tir­miş­tir. İnsan kul­la­nım­la­rı­na karşı has­sas bir or­tam­dır.

Na­dir­lik: Datça Boz­bu­run eko­sis­tem te­me­lin­de na­dir­lik açı­sın­dan in­ce­len­di­ğin­de; Ge­be­kum Ku­mu­lu, Ek­se­ra De­re­si ve Güney ke­si­mi, Ko­ca­dağ, Eme­cik ve Hi­sa­rö­nü, Tür­ler açı­sın­dan ba­kıl­dı­ğın­da. Ma­edi­ca­go ma­ri­na, Eryn­gi­um ma­rit­mum, Eup­hor­bia pa­ra­li­as gibi kumul bit­ki­le­ri Cup­res­sus sem­per­vi­rens (servi), Pinus bu­ri­tia (kızıl çam) ve Ar­bu­tus and­rach­ne (san­dal ağacı), Pho­enix the­oph­ras­ti (Datça Hur­ma­sı) ve Li­qu­idam­bar ori­en­ta­lis (sığla ağacı) bitki tür­le­ri­ne, kuş tür­le­rin­den Falco ele­no­ro­ae (ka­ra­do­ğan - KD), F. Pe­re­gi­nus (gök­do­ğan-KD), F. Na­uman­ni (küçük ker­ke­nez -KD), Hi­era­etus fas­ci­atus (tav­şan­cıl -KD), Larus audo­inii (ada mart­sı- KD) ve Pha­lac­ro­co­rax aris­to­te­lis des­ma­res­tii (te­pe­li ka­ra­ba­tak -KD) me­me­li tür­le­rin­den; Mo­nac­hus mo­nac­hus (Ak­de­niz fo­ku-HD) Capra aegag­rus (yaban ke­çi­si-HD) ve Lutra lutra (su sa­mu­ru-HD) sü­rün­gen­ler­den Tes­tu­do gra­ce­ae (HD) örnek ola­rak ve­ri­le­bi­lir.
Do­ğal­lık: Dat­ça-Boz­bu­run'da kır­sal yer­le­şim­ler ile Dat­ça-Boz­bu­run kent yer­le­şim­le­ri ta­rım­sal alan­lar ve mev­cut ula­şım ağı deniz ta­şı­ma­cı­lı­ğı dı­şın­da ortam büyük öl­çü­de do­ğal­lı­ğı­nı yi­tir­me­miş­tir. Bu so­nu­ca; Dat­ça-Boz­bu­run ka­ra­yo­lu ula­şı­mı­nın yakın yıl­la­ra kadar vi­raj­lı dar ve ye­ter­siz bir yol ile ya­pıl­ma­sı kadar, yö­re­de çok sa­yı­da doğal ve ar­ke­olo­jik sit alanı bu­lun­ma­sın­dan kay­nak­lan­mak­ta­dır.(DATÇA HABER)